Ο πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που έχει την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μέσα του.
Υπάρχουν τρία πνευματικά επίπεδα σύμφωνα με την Ορθοδοξία:
1. Κάθαρση
2. Φωτισμός
3. Τελειότητα ή Θέωση ή Ένωση με τον Θεό
Κάθαρση
Η κάθαρση επιτυγχάνεται με τη μετάνοια. Όταν κάποιος είναι σε μετάνοια για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, επιτυγχάνει την κάθαρση. Ένα άτομο που έχει καθαριστεί έχει λίγες αμαρτωλές, ρυπαρές σκέψεις (λογισμούς).
Η κάθαρση επιτυγχάνεται με:
1. Μετάνοια
2. Προσευχή
3. Αγρυπνία (αϋπνία)
4. Νηστεία
5. Ανάγνωση της Αγίας Γραφής
6. Φιλανθρωπία (βοηθώντας τους φτωχούς)
7. Εξομολόγηση (εξομολογήστε τις αμαρτίες σας σε έναν ιερέα)
8. Υπακοή (υπακοή στον εξομολόγο σας)
9. Θεία Κοινωνία (σώμα και αίμα Χριστού)
10. Συμμετοχή στις ακολουθίες της Εκκλησίας (για παράδειγμα στη Θεία Λειτουργία)
11. Άσκηση (γονατίστε και μετακινήστε το κεφάλι σας κάτω στο πάτωμα και ταυτόχρονα πείτε: Κύριε Ιησού Χριστέ, υιέ Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλόν και ανάξιο δούλο σου, σηκωθείτε και επαναλάβετε. Όσες περισσότερες φορές το κάνετε τόσο το καλύτερο, κάνετε γονυκλισίες τουλάχιστον 4 ώρες μετά το γεύμα.)
12. Ταπείνωση
13. Προσοχή (προσοχή σε τι βλέπουμε και ακούμε. Αποφύγετε να βλέπετε δελεαστικές εικόνες)
14. Εργασία (κρατήστε τον εαυτό σας απασχολημένο)
15. Ηρεμία (αυτοσυγκράτηση στη συμπεριφορά ενός ατόμου για παράδειγμα στην κατανάλωση)
Ας υποθέσουμε ότι επιμένετε στη μετάνοια και είστε αποφασισμένοι να κάνετε οτιδήποτε για να σταματήσετε την αμαρτία, ειδικά τις αμαρτίες της λαγνείας. Μπορείτε να σταματήσετε να τρώτε. Τη δεύτερη ημέρα ο οργανισμός σας καταστέλλει κάποιες από τις λειτουργίες του, όπως την ανάγκη πολλαπλασιασμού (σεξ) και φτάνετε στη μετάνοια. Το δοκίμασα. Δεν τρώτε απολύτως τίποτα.
Παρακάτω υπάρχει μια περιγραφή του πώς διαπράττουμε μια αμαρτία:
Πρώτον, μια σκέψη αμαρτωλή έρχεται στο μυαλό μας.
Δεύτερον, υπάρχει μια συγκατάθεση από εμάς για την αμαρτωλή σκέψη, δεν την πολεμούμε με την προσευχή: Κύριε Ιησού Χριστέ, υιέ Θεού, ελέησον με τον αμαρτωλό και ανάξιο δούλο σου, αλλά αφήνουμε το νου μας να σκεφτεί τη σκέψη. Όσο νωρίτερα απαλλαχθείτε από τη σκέψη, τόσο πιο εύκολο είναι να την ξεφορτωθείτε. Καθώς ο χρόνος περνάει και αφήνετε τη σκέψη στο νου σας, η σκέψη αποκτά δυναμική και είναι πιο δύσκολο να απαλλαγείτε από αυτήν.
Τρίτον, υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ της αμαρτωλής σκέψης και εμάς ακόμη έχουμε την ίδια αμαρτωλή σκέψη ξανά και ξανά και αρχίζουμε να νιώθουμε την ανάγκη να διαπράξουμε την αμαρτία.
Τέταρτον, παραδινόμαστε και διαπράττουμε την αμαρτία.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, όσο πιο γρήγορα αποβάλλετε τη σκέψη, τόσο πιο εύκολο είναι να μην διαπράξετε την αμαρτία. Ας υποθέσουμε ότι μια αμαρτωλή σκέψη σας χτυπήσει να λέτε: Κύριε Ιησού Χριστέ, υιέ Θεού, ελέησον πέντε φορές δυνατά αν σας χτυπήσει ξανά να το πείτε άλλες πέντε φορές μέχρι να υποχωρήσει η σκέψη. Επίσης, μπορείτε να βρείτε κάτι άλλο να κάνετε, όπως να διαβάσετε ένα απόσπασμα από την Άγια Γραφή ή να μιλήσετε με έναν φίλο σας. Η προσευχή του Κυρίου Ιησού είναι ισχυρή και μπορεί να νικήσει τις σκέψεις αν την εξασκηθείτε πολύ. Ταυτόχρονα, με το να λέτε αυτή την προσευχή κάνετε το σταυρό με το δεξί σας χέρι στο σώμα σας.
Ευτυχώς, υπάρχει ένας άλλος τρόπος για όλα τα προαναφερθέντα: Γονατίζετε και προσεύχεστε με όλη σας τη δύναμη στον Κύριο Ιησού να σας κρατήσει σε μετάνοια, αφού προσευχηθείτε για κάποιο χρονικό διάστημα. Ένα θαύμα συμβαίνει νιώθετε καθαροί και χωρίς αμαρτωλές σκέψεις.
Φωτισμός ή φώτιση
Ο φωτισμός επιτυγχάνεται αν ικανοποιήσουμε το πρώτο επίπεδο: τον καθαρισμό και προσευχόμαστε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Απαιτεί λίγο ύπνο και πολλή προσευχή. Η πηγή των σκέψεών μας είναι:
1. Θεός
2. Εαυτός
3. Σατανάς
Με την επίτευξη του επιπέδου του φωτισμού έχουμε περισσότερες σκέψεις του Θεού. Ο νους μας φωτίζεται. Ο Αδάμ και η Εύα βρίσκονταν στο επίπεδο του φωτισμού πριν από την πτώση (προπατορικό αμάρτημα).
Τελειότητα
Η τελειότητα επιτυγχάνεται αν ικανοποιήσουμε τα δύο προηγούμενα επίπεδα και προσευχηθούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα ειδικά την καρδιακή προσευχή. Καρδιακή προσευχή: Η καρδιά σας λέει την προσευχή: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον. Εισάγετε αυτήν την προσευχή στην καρδιά σας. Πώς γίνεται αυτό; Κλείστε τα μάτια σας και εισπνεύσετε. Συγκεντρωθείτε και νιώσετε τον αέρα όπως περνά από τα ρουθούνια σας, τη μύτη σας, τον φάρυγγα σας, τους πνεύμονες και καταλήγει ο αέρας στην καρδιά σας. Όπως είναι συγκεντρωμένος ο νους στην καρδιά νιώσετε τους κτύπους της καρδιάς σας. Μετά με κάθε κτύπο σκεφτείτε και μία λέξη από την ευχή του Ιησού. Για παράδειγμα κτύπος-Κύριε, κτύπος-Ιησού, κτύπος-Χριστέ, κτύπος-ελέησον. Ταυτόχρονα με τον κτύπο σκέφτεστε και μία λέξη από την ευχή του Ιησού. Να το κάνετε όσο πιο συχνά μπορείτε. Εισηγούμαι να ξοδεύετε μισή ώρα να λέτε την ευχή του Ιησού μεγαλόφωνα και την υπόλοιπη μισή σκέφτοντας την ευχή όπως σας εξήγησα (καρδιακή προσευχή). Υπάρχει βιβλίο που εξηγεί πως να αποκτήσετε την καρδιακή προσευχή: Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού, εκδοτικός οίκος <<ΑΣΤΗΡ>>. Εγώ δεν έχω αποκτήσει ακόμα την καρδιακή προσευχή. Μπορείτε να ικετεύσετε τον Ιησού Χριστό να σας δώσει το δώρο της καρδιακής προσευχής. Στην τελειότητα ο Χριστός σας καθοδηγεί.
Ικανοποιώντας τα τρία επίπεδα αισθάνεστε ειρήνη, αισθάνεστε καθαροί. Όταν προσευχηθείτε είστε συγκεντρωμένοι και νιώθετε αγάπη. Τελικά, πραγματικά, είστε ελεύθεροι άνθρωποι: ελευθερωμένοι από τις αμαρτωλές σκέψεις, απελευθερωμένοι από τα πάθη, απελευθερωμένοι από τις αμαρτίες. Μέχρι να νιώσετε υπερηφάνεια και να τα χάσετε όλα και να ξαναρχίσετε από την αρχή.
Κάποιος μπορεί να ρωτήσει: πώς το κάνεις; Πώς μπορώ να κάνω θαύματα; Πώς μπορώ να γίνω Άγιος; Η απάντηση είναι απλή. Είναι ένα και μόνο: η προσευχή. Μπορείτε να αγαπάτε ολόκληρο τον κόσμο και ο κόσμος να σας αγαπάει πίσω, μπορείτε να δώσετε όλα τα υπάρχοντα σας στους φτωχούς, μπορείτε να νηστέψετε, αλλά τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την προσευχή. Μόνο προσευχή, προσευχηθείτε για ώρες κάθε μέρα, όσο περισσότερο προσεύχεστε τόσο περισσότερο έρχονται τα πάντα και σας βρίσκουν. Με πολύ προσευχή η μετάνοια γίνεται εύκολη, δεν έχετε αμαρτωλές σκέψεις και δεν αμαρτάνετε. Με την προσευχή μπορείτε να κάνετε τους ανθρώπους να σας βλέπουν και να κλαίνε γιατί προσευχηθήκατε γι 'αυτούς. Νιώθετε αγάπη στο Θεό όταν προσεύχεστε και σίγουρα ο Θεός σας αγαπά επειδή αφιερώνετε το χρόνο σας επικοινωνώντας μαζί Του. Νιώθετε καθαροί μέσα στο κεφάλι σας και μέσα στην καρδιά σας, λαμβάνετε το Άγιο Πνεύμα και σας καθοδηγεί. Όπως αναφέρθηκε, λαμβάνετε το Άγιο Πνεύμα με μετάνοια, προσευχή και ταπείνωση. Ωστόσο, η μετάνοια και η ταπεινοφροσύνη έρχονται όταν προσευχόμαστε πολύ. Είναι σημαντικό να αναφέρετε την πρόοδό σας στον εξομολόγο, πνευματικό σας για να σας καθοδηγήσει. Η προσευχή χωρίς ταπείνωση είναι επικίνδυνη μπορεί να πέσετε σε πλάνη σκέφτοντας ότι μπορείτε να αλλάξετε τον κόσμο, ζητώντας να πέσει μάννα και ορτύκια από τον ουρανό για να φάνε οι πεινασμένοι μαύροι όπως έκανα εγώ. Μέχρι σήμερα δεν είμαι σίγουρος τι συνέβη το μόνο που ξέρω είναι ότι προσευχήθηκα να αναστηθούν νεκροί! Ως εκ τούτου, μην αισθάνεστε υπερηφάνεια γιατί προσεύχεστε. Δεν εννοώ μόνο την ποσότητα στην προσευχή, εννοώ και την ποιότητα: προσεύχεστε με όλη σας τη δύναμη (Δευτερονόμιο 6:5). Συνοψίζοντας, το κλειδί για την επιτυχία και το Άγιο Πνεύμα είναι: πολλή προσευχή με ταπείνωση.